Hikikomori là gì? Mảng tối của thanh niên Nhật

Gần 2.000.000 người Nhật trẻ tuổi đang biến mất. Họ không làm việc, không tham gia vào đời sống xã hội, tự giam mình trong phòng, từ chối bước ra ngoài thế giới…Những người này được gọi chung một cái tên là Hikikomori. Vậy thực chất Hikikomori là ai? Hội chứng này được hiểu như thế nào?

1. Hikikomori là gì? Hikikomori có phải người vô gia cư?

Theo định nghĩa của Wikipedia: Hikikomori là hiện tượng những người tự giam mình trong căn phòng đơn lẻ, từ chối tham gia vào đời sống xã hội và gia đình trong một thời gian dài hơn 6 tháng, chỉ liên hệ duy nhất với người thân trong gia đình.

Đây là một hiện tượng xuất hiện trong xã hội hiện đại khoảng 20 năm trở lại đây. Tại quốc gia này, người ta sẽ rất khó chịu khi nhắc đến những Hikikomori. Những người này thường bị xã hội xa lánh. Họ không còn khả năng đối mặt với xã hội, không cần đi học, đi làm và chỉ cần ăn uống ở mức tối thiểu, luôn ở trong phòng xem phim và chơi điện tử, từ chối bước ra ngoài.

1.1 Vậy Hikikomori có phải người vô gia cư?

Theo số liệu thống kê gần đây, trên toàn nước Nhật có khoảng 1,15 triệu Hikikomori có độ tuổi từ 15-64 tuổi. Vậy họ có phải người vô gia cứ không?

Thực tế, Hikikomori khác với người vô gia cư. Họ có nhà để ở và cha mẹ chăm sóc. Nhiều người Nhật Bản có điều kiện kinh tế, có đủ khả năng chu cấp cho đứa con nhất quyết lánh xa xã hội của mình cho đến tận cuối đời.

Nói một cách dễ hiểu, Hikikomori là những “thanh niên ăn bám”. Họ suốt ngày “ăn không, nằm lì” trong phòng, chơi game, xem phim hoạt hình Nhật Bản và lướt web. Mọi nhu cầu về thực phẩm, sinh hoạt đều do thân nhân phục vụ.

1.2 Xu hướng Hikikomori đang lan rộng

Hikikomori không chỉ giới hạn đến các nam thanh niên say mê điện tử, phim hoạt hình và truyện tranh, và có khó khăn và không thích tiếp xúc xã hội. Thực tế, hiện tượng này lan rộng hơn nữa và ảnh hưởng đến nhiều nhóm người khác nhau.

Các thanh niên có năng lực và được chứng minh trí tuệ của họ cũng có thể bị ảnh hưởng bởi tình trạng này. Tại Nhật Bản, khoảng 1,5 triệu người trong độ tuổi lao động theo đuổi lối sống hikikomori. Điều này ngụ ý rằng có khoảng 1 người hikikomori cho mỗi 50 người. Việc họ sống ly biệt và không tham gia vào lực lượng lao động gây ra tổn thất lớn cho nền kinh tế nói chung.

Một nghiên cứu mới vào đầu năm 2023 chỉ ra rằng hiện tượng này không chỉ xuất hiện tại Nhật Bản mà còn lan rộng sang các quốc gia khác như Hàn Quốc, Ấn Độ, Nigeria, Canada, Úc, vv.

2. Hội chứng Hikikomori và những căn phòng đóng khép

2.1 Hikikomori và những căn phòng khép kín

Với những Hikikomori Nhật Bản, căn phòng chính là “thánh địa” của họ. Câu chuyện về những chàng trai ở trong căn phòng của mình 2 năm, 3 năm, thậm chí là 10 năm mà không hề ra ngoài đã là điều không còn hiếm gặp tại Nhật Bản.

Đặc biệt, nhiều người khi bước chân vào những căn phòng của Hikikomori đa phần đều khá nhỏ, bừa bộn và không có gì nổi bật. Không gian phòng luôn tối tăm và tù túng. Tuy vậy, nó cũng chứa đủ mọi thứ mà Hikikomori cần: những chồng truyện tranh hàng kỳ, trò chơi điện tử, tivi, video phim, máy tính và mạng internet…

Nhu cầu ăn uống của Hikikomori rất đơn giản, đôi khi chỉ cần vài hộp mì gói cũng đủ để sống qua ngày.

Nhiều người chọn lối sống “ngủ ngày cày đêm”. Khi mặt trời lên, họ kéo rèm cửa và vùi mình vào trong chăn để rồi khi màn đêm buông xuống, họ sẽ tiếp tục công việc, sở thích của mình.

2.2 Nỗi xấu hổ với chính người nhà

Người Nhật được xem là điển hình bởi thái độ sống tự lập tự cường. Mọi trẻ em Nhật Bản đều được giáo dục lối sống nỗ lực, kiên cường vượt mọi trở ngại từ thuở nhỏ.

Thanh thiếu niên Nhật vừa bước sang tuổi lao động (15 tuổi) đã lo kiếm việc làm thêm. Thay vì xin tiền người lớn, giới trẻ Nhật thích tự kiếm tiền. Họ hạnh phúc với việc chi trả cho sở thích riêng bằng tiền của chính mình.

Ở Nhật có 2 kiểu Hikikomori. Kiểu thứ nhất là sợ tiếp xúc xã hội, không dám ra ngoài hay đi làm. Kiểu thứ hai là quá mê thế giới ảo, từ truyện tranh, phim hoạt hình đến trò chơi điện tử, cố ý “chết dí trong phòng” để thỏa mãn với đam mê của mình.

Hai kiểu Hikikomori này đều có một đặc điểm chung là “sống ký sinh”. Tại nền văn hóa coi trọng sự tự lập thì đó là cách tồn tại đáng chê nhất. Người Nhật rất khinh thị những ai “sức dài vai rộng” mà không “tự kiếm nổi miếng ăn”. Đây cũng là lý do mà các bậc sinh thành có con cái là Hikikomori thường không dám để lộ cho người ngoài biết.

2.3 Phía sau mỗi Hikikomori…là một câu chuyện dài

Thật ra, không ai sinh ra đã là một Hikikomori. Với nhiều người, họ gặp phải chấn thương tâm lý, những chán nản trong công việc, học tập hay gia đình. Họ không cắt đứt kết nối liên kết với xã hội vì bản thân muốn, mà là không còn cách nào khác.

Xứ hoa anh đào là đất nước tự cường, nhưng cũng có không ít thực tiễn tiêu cực. Chẳng hạn như thiếu việc làm, đòi hỏi khả năng lao động, sự cố gắng không giới hạn hay quá đề cao sự nhẫn nhịn.

Chia sẻ từ chính những Hikikomori

• Anh Hide, một thanh niên tại Tokyo chia sẻ, lý do anh quyết định sống như một Hikikomori bắt đầu từ khi anh bỏ học “Tôi bắt đầu tự trách bản thân mình và ba mẹ cũng mắng tôi vì không tiếp tục việc học”. “Rồi dần dần, tôi sợ ra ngoài và không muốn gặp mọi người. Và rồi, tôi không thể ra khỏi nhà nữa“. Sau đó, Hide dần cắt đứt liên lạc với bạn bè và thậm chí cả gia đình. Để tránh gặp mọi người, anh thường ngủ suốt ban ngày và thức dậy vào buổi tối.
• Với Matsu, anh cũng trở thành một Hikikomori sau khi cãi nhau với cha mẹ về nghề nghiệp tương lai và vấn đề học đại học “Tôi nghĩ mình hoàn toàn tỉnh táo nhưng cha mẹ muốn tôi làm những việc mà mình không muốn”, anh tâm sự. “Cha tôi là một nghệ sĩ và ông có công việc kinh doanh riêng. Ông cũng muốn tôi phát triển sự nghiệp của ông sau này”. Tuy nhiên với Matsu, anh muốn trở thành một lập trình viên máy tính.

Nguyên nhân khiến nhiều người chọn làm hikikomori?

Nhiều người chọn trở thành hikikomori có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Áp lực từ xã hội và gia đình, với những kỳ vọng cao về thành công và sự nghiệp có thể khiến họ cảm thấy bất an và áp lực không thể chịu đựng. Đồng thời, stress và căng thẳng trong cuộc sống, cùng với các vấn đề tâm lý như lo âu và trầm cảm, có thể làm cho họ cảm thấy mệt mỏi và thiếu động lực để tham gia vào xã hội.

Sự thiếu hỗ trợ và cảm giác cô đơn là yếu tố khiến họ cảm thấy không có ai để chia sẻ và hỗ trợ. Hơn nữa, sự nghiện Internet và tiêu cực về xã hội, cùng với sự thoái lạc và mất mục tiêu trong cuộc sống, có thể khiến họ dễ dàng rơi vào tình trạng rút lui và trở thành hikikomori. Tất cả những yếu tố này có thể kết hợp với nhau, dẫn đến quyết định sống cô độc và tránh xa xã hội trong một khoảng thời gian dài.

Hội chứng Hikikomori gia tăng từ internet? 

Các nhà tâm lý học vẫn đang nghiên cứu liệu hikikomori có chịu ảnh hưởng từ truyền thông xã hội và Internet hay không. Mặc dù hikikomori và sự nghiện Internet có thể xuất hiện đồng thời, nhưng mối liên hệ này chưa được chứng minh là nhân quả.

Các chuyên gia lưu ý rằng sự gia tăng của hikikomori có thể phản ánh sự thay đổi trong cách mọi người giao tiếp và xây dựng các mối quan hệ xã hội. Internet cung cấp cho con người khả năng giao tiếp và hình thành các nhóm mà không cần tiếp xúc trực tiếp, điều này có thể dẫn đến giảm khả năng hình thành các mối quan hệ cảm xúc, dựa trên nền tảng của sự tin tưởng.

Dù nguyên nhân là gì, những người mắc phải hội chứng hikikomori, ở mọi cấp độ, cần nhận được sự hỗ trợ và liệu pháp điều trị cụ thể từ các chuyên gia tâm lý.

Lời kết

Trên đây là thông tin về Hikikomori Nhật Bản. Hy vọng bài viết đã đem đến chia sẻ hữu ích, giúp bạn hiểu rõ hơn về hội chứng Hikikomori – một thực trạng của thế hệ trẻ tại đất nước mặt trời mọc.

THANH GIANG CONINCON GROUP

• Trụ sở: Số 30/46, Hưng Thịnh, X2A, Yên Sở, Hoàng Mai, Hà Nội
• Hotline: 091.858.2233
• Email: contact@thanhgiang.org