Shogi là gì? Cách chơi Shogi và những chiến thuật hay cho người mới

Nếu Việt Nam có cờ tướng thì Nhật Bản có cờ Shogi. Đây được xem là một “biểu tượng” của đất nước hoa anh đào. Đây là môn “thể thao trí tuệ” truyền thống của Nhật Bản. Vậy Shogi là gì? Cách chơi Shogi như thế nào? hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

1. Shogi là gì?

Trong tiếng Nhật, Shogi có nghĩa là “Tượng kỳ” hay “Cờ tướng”. Shogi  còn được gọi là cờ tướng Nhật Bản hay cờ Nhật Bản. Trò chơi này khá giống với cờ vua.

Về nguồn gốc, cờ Shogi bắt nguồn từ trò Saturanga của Ấn Độ. Điểm độc đáo của môn cờ này là “luật thả quân”, nghĩa là các quân cờ đã bị bắt có thể trở lại bàn cờ với tư cách là lính của người đã bắt nỏ. Mục tiêu chính của trò này là bắt quân vua của đối phương, tương tự như cờ vua.

Theo như cuốn Nichureki, cờ Shogi ra đời vào khoảng thế kỷ XII tại xứ củ sâm. Lúc bấy giờ, Shogi vẫn áp dụng luật chơi nguyên thủy, chưa có luật Thả quân. Mãi đến thế kỷ thứ XVI thì luật Thả quân mới được áp dụng.

2. Tìm hiểu về cờ Shogi – những điều cần biết khi chơi Shogi

Để có thể chơi cờ Shogi, bạn cần nắm được các yếu tố cơ bản như bàn cờ, các quân cờ và cách sắp xếp bàn cờ trước khi chơi. Cụ thể:

2.1 Bàn cờ Shogi

Bàn cờ Shogi có thể là hình chữ nhật, có thể là hình vuông. Thực tế, bàn cờ không có quy định cụ thể về hình dạng. Kích thước bàn cờ là 9*9 ô vuông. Vậy nên, bàn cờ Shogi có tất cả 81 ô.

Chất liệu thường được sử dụng để làm bàn cờ là gỗ. Khác với cờ vua, các ô trong bàn cờ không phân biệt màu sắc. Trên bàn cờ, bạn có 3 hàng ở bên mình được gọi là “sân nhà” và 3 hàng còn lại gọi là “sân địch”.

2.2 Các quân cờ Shogi

Quân cờ Shogi có hình ngũ giác, giống như hình cái nêm. Những quân cờ thường được làm bằng gỗ và có kích thước bằng nhau.

Để phân biệt, mỗi quân cờ sẽ có tên bên trên, được ghi bằng mực đen. Phía dưới quân cờ được ghi bằng mực đỏ. Khi được phong cấp, mặt đỏ sẽ được đặt lên làm hiệu.

Hai phe có thiết kế quân cờ giống nhau về hình dạng cũng như màu sắc, vì thế, để phân biệt, người ta sẽ dựa vào hướng chỉ của quân cờ.

Khi bắt đầu ván cờ Shogi, mỗi bên sẽ có 20 quân cờ với số lượng như sau:

• Vua: 1 quân
• Xe: 1 quân
• Tượng: 1 quân
• Tướng vàng: 2 quân
• Tướng bạc: 2 quân
• Mã: 2 quân
• Hương xa: 2 quân
• Tốt: 9 quân

3. Quy tắc cần nắm khi chơi cờ Shogi Nhật Bản

3.1 Hướng dẫn sắp xếp bàn cờ Shogi

20 quân cờ của 2 bên bàn đầu khi thiết lập bàn cờ sẽ được sắp xếp theo thứ tự quy định như sau:

Hàng cuối cùng sát mép bàn cờ: được sắp xếp đối xứng. Trung tâm là quân 1 vua, thứ tự từ ngoài vào trong lần lượt là hương xa, mã, tướng bạc, tướng vàng.

Hàng thứ 2: Chỉ có 2 quân cờ là quân tượng ở phía bên tay trái người chơi, vị trí trên mã trái. Quân xe ở phía tay phải người chơi, phía trên mã phải.

Hàng thứ 3: gồm 9 quân tốt.

3.2 Số người tham gia chơi và thời gian 1 ván cờ

Cũng giống với những môn cờ khác, một ván Shogi sẽ có 2 người tham gia. Mỗi ván đầu thường diễn ra trong thời gian một tiếng.

Tuy nhiên, với những người chơi Shogi chuyên nghiệp, một ván có thể kéo dài từ 8-16 tiếng. Trường hợp bạn chơi cờ nhanh, một ván đấu chỉ diễn ra trong khoảng 20 phút.

3.3 Cách đi các quân cờ trên bàn cờ Shogi

Khi tìm hiểu cách chơi Shogi, bạn cần phải nắm được cách di chuyển và bắt quân mỗi quân cờ. Khả năng này của mỗi quân cờ như sau:

• Quân Vua: Mỗi lần di chuyển, Vua có thể di chuyển/ăn quân 1 ô theo mọi hướng.
• Tướng Vàng: Mỗi lần, quân này có thể đi được 1 ô về mọi hướng (tổng 6 cách đi), trừ 2 nước đi chéo về sau. Tướng Vàng không thể phong cấp.
• Tướng Bạc: Mỗi lần, tướng Bạc đi được 1 ô theo 4 đường chéo và 1 ô tiến về phía trước (tổng 5 cách đi). Một khi đã được phong cấp, tướng Bạc có thể di chuyển như Tướng vàng.
• Tượng: Quân cờ này có khả năng di chuyển theo 4 đường chéo bao nhiêu ô tùy ý. Miễn sao không bị chặn quân. Khi đã được phong cấp, Tượng có khả năng đi như Vua
• Xe: Quân Xe có khả năng đi ngang/dọc bao nhiêu ô tùy ý, miễn là không bị chặn. Khi đã được phong cấp, quân Xe có thể đi như Xe hoặc Vua.
• Mã: Quân Mã trong Shogi có cách đi tương tự như Mã trong cờ vua – đi theo hình chữ L. Thế nhưng, Mã chỉ tiến lên đằng trước (2 cách đi) và có thể nhảy qua các quân khác. Quân Mã sẽ được phong cấp khi đến hàng 8 hoặc 9. Khi đã được phong cấp, Mã có thể di chuyển như Tướng vàng.
• Hương xa: Quân cờ này chỉ có thể di chuyển theo chiều dọc, đi lên phía trước. Khi đã được phong cấp, Hương xa có thể di chuyển như Tướng vàng.
• Tốt: Quân Tốt chỉ có thể đi thẳng 1 ô về phía trước. Khi đã được phong cấp, quân Tốt có thể di chuyển như Tướng vàng.

4. CHI TIẾT cách chơi Shogi – Hướng dẫn chơi cờ Shogi

Cách chơi Shogi không quá phức tạp. Với những người biết chơi cờ vua thì chơi Shogi cũng tương tự như vậy. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết:

4.1 Thiết lập bàn chơi

Để chuẩn bị cho một ván Shogi, mỗi người chơi sẽ phát 20 quân cờ. Bạn xếp cờ của mình đúng như luật đã hướng dẫn phần trên. Đầu nhọn quân cờ hướng về đối thủ, mặt đen lật ngửa.

Để có thể phân biệt, hai người chơi một bên được gọi là trắng, một bên là đen hay Sente và Gote. Cách này đơn thuần để phân biệt hai phe chứ không phải dựa vào màu cờ.

4.2 Bắt đầu ván chơi

Theo luật Shogi, quân đen được đi trước, tiếp đó mới đến quân trắng. Bạn tiến hành đánh lần lượt và xen kẽ cho đến khi phân thắng bại. Trước mỗi nước đi, người chơi cần suy nghĩ cẩn thận. Bạn sẽ được “Đi quân”, “Thả quân” và “Phong cấp” theo những luật dưới đây:

>>> Luật ăn quân

Tương tự như cờ vua, quân cờ Shogi có thể loại bỏ quân cờ đối phương hay “ăn quân”. Chỉ cần chúng di chuyển đến ô mà ở đó quân cờ đối phương đang đứng. Bạn cần phải di chuyển đúng luật mới có thể ăn được quân của đối thủ.

>>> Luật thả quân

Đây được xem là yếu tố làm nên sự độc đáo của cờ tướng Nhật Bản.

Luật thả quân được hiểu như sau: khi đến lượt mình, thay vì di chuyển như bình thường, người chơi có thể đưa một quân cờ bất kỳ đã bị ăn trước đó của đối phương vào một ô trống trên bàn cờ. Lúc này, quân cờ sẽ thuộc sở hữu của bạn.

Khi thả quân, người chơi không được ăn quân cờ của đối thủ. Quân cờ này cũng không được phong cấp ngay nếu như bạn đặt nó ở vùng phong cấp. Chỉ khi thực hiện những bước tiếp theo, việc ăn và phong cấp mới được thực hiện như bình thường.

Trong cách chơi Shogi nói chung và luật thả quân nói riêng, quân Tốt cần đảm bảo những nguyên tắc sau:

• Người chơi không được thả quân tốt trên cùng một cột dọc cùng với một quân Tốt khác chưa được phong cấp cùng một bên. Điều này có nghĩa là nếu cả 5 quân Tốt chưa được phong cấp trên các cột thì bạn không được phép thả quân Tốt nào.
• Người chơi có thể thả Tốt để tạo thành thế Chiếu Vua, tuy nhiên không được quyền chiếu hết. Các quân Tốt còn lại vẫn được Chiếu hết.

>>> Luật phong cấp

Theo quy tắc chơi Shogi, vùng phong cấp chính là 3 hàng cuối cùng phía bên trên bàn cờ. Nghĩa là vùng đặt quân ban đầu của đối thủ. Bất cứ quân cờ nào đi qua vùng Phong cấp thì nó có thể được Phong cấp. Điều này tùy thuộc vào việc người chơi có muốn hay không.

Trường hợp người chơi muốn phong cấp, quân cờ sẽ được lật mặt đỏ lên làm dấu, đồng thời thể hiện giá trị mới. Lúc này, quân cờ sẽ có khả năng di chuyển theo cấp mới của mình. Tuy nhiên nếu bị bắt quân, các quân cờ này sẽ quay trở lại dạng ban đầu của chúng.

>>> Chiếu và chiếu hết

Khi một người chơi đi 1 nước cờ và ở lượt đi tiếp theo, họ có thể ăn Vua của đối phương thì nước đi này được gọi là “chiếu Vua“. Trường hợp vua không có nước đi nào thoát khỏi tình thế nguy hiểm này thì ván cờ Shogi sẽ kết thúc ở lượt tiếp theo.

Khi bị chiếu, người chơi cần di chuyển quân Vua đi chỗ khác. Bạn cũng có thể sử dụng những quân cờ khác che cho vua, giúp vua không bị ăn. Còn nếu người chơi rơi vào thế “tiến thoái lưỡng nan” thì nước đi đó gọi là “Chiếu hết” và người chiếu sẽ là người thắng.

4.3 Kết thúc ván cờ

Cách chơi Shogi quy định, người nào bắt được vua đối phương thì người đó thắng. Trong các ván cờ, nếu bạn nhận thấy mình không thể cứu vãn được tình thế, người chơi sẽ tự nhận thua.

Ván cờ sẽ kết thúc hòa nếu rơi vào một trong hai trường hợp sau:

• Lặp lại nước đi: Trường hợp người chơi lặp đi lặp lại 4 lần một nước cờ thì nó sẽ không được tính. Thêm đó, thế cờ còn bị coi là giống nhau khi thế cờ trên bàn và quân cờ trong bàn tay giống nhau. Tuy nhiên, thế cờ này không được là thế chiếu Vua. Nếu người chơi chiếu lặp 4 lần sẽ bị xử thua ngay tức khắc.
• Hai vua cùng tồn tại: Khi vua của mỗi bên cùng đi vào vùng phong cấp của mình, đồng thời cả 2 đều không thể ăn thêm quân hoặc chiếu hết đối phương. Lúc này, bạn hãy tính điểm các quân của từng bên để tìm ra người chiến thắng, cụ thể:

Với những thông tin trên, bài viết hi vọng đã đem đến chia sẻ hữu ích, giúp bạn tìm hiểu Shogi là gì? Cách chơi Shogi và một số quy tắc khi chơi cờ tướng Nhật Bản.

Có thể bạn quan tâm:

• Pachinko – Game test nhân phẩm tại “đất nước mặt trời mọc”
• Kabuki (Ca Vũ Kỹ) – Loại hình nghệ thuật đặc sắc tại “xứ hoa anh đào”
• Geisha là gì? Maiko là gì? Bạn biết gì về “con người nghệ thuật” Geisha?