Ẩm thực Nhật Bản – Nét đẹp tinh túy mang đậm chất Á Đông

Thanh tao và nhẹ nhàng, chú trọng đến hương vị tự nhiên, cầu kỳ trong cách chế biến và trình bày, ẩm thực Nhật Bản được nâng lên tầm nghệ thuật, là nét đẹp tinh túy mang đậm phong vị Á Đông. Các món ăn của “xứ Phù Tang” hấp dẫn từ hương vị đến màu sắc, đem đến trải nghiệm ẩm thực tinh tế cho thực khách thưởng thức.

1. Lịch sử ẩm thực Nhật Bản

Vào thế kỷ thứ 6 một số loại rau củ đã du nhập từ Trung Quốc vào Nhật Bản, cùng với sự du nhập của Phật Giáo thì việc ăn thịt đã bị hạn chế, vào thời gian này người Nhật đã học được các cách chế biến thực phẩm mới như làm đậu hũ, nước tương cũng như việc sử dụng dầu để rán các thứ

Từ năm 794 – 1185 ẩm thực Nhật Bản bắt đầu mang bản sắc riêng. Sự phát triển của tầng lớp thượng lưu cũng như việc Mạc Phủ được thiết lập đã đưa tầng lớp võ sĩ đạo và thiền sư có địa vị hơn trước, do đó các món chay được thịnh hành, các món khai vị cũng bắt đầu xuất hiện từ đây.

Vào thời Edo mặc dù phần lớn Nhật Bản đóng cửa với thế giới bên ngoài nhưng nền ẩm thực Nhật vẫn phát triển đa dạng. Thời kỳ Minh Trị đánh dấu sự mở của, giao thương với người nước ngoài dẫn đến việc ẩm thực Nhật cũng bị ảnh hưởng nhiều từ các nước phương tây

2. Khám phá những nét độc đáo trong ẩm thực Nhật Bản

Được bao quanh hoàn toàn bởi biển cả, nguồn hải sản và rong biển phong phú do đó phần lớn những món ăn của Nhật đều gắn liền với nguồn thực phẩm này. Mặc dù gạo vẫn là lương thực chủ đạo của người Nhật nhưng họ đã biết cách kết hợp những gì thiên nhiên ban tặng vào chế biến các món ăn thường ngày.

2.1 Triết lý “tam ngũ” trong ẩm thực xứ hoa anh đào

Điểm nổi bật nhất của ẩm thực Nhật Bản chính là nguyên liệu chủ yếu từ thủy sản và chất bột. Những món ăn có hương vị cân bằng, chú trọng đến sự tinh khiết và tươi ngon của nguyên liệu…Tại Nhật Bản, món ăn không chỉ đơn thuần là thức ăn sử dụng trong đời sống hàng ngày mà được nâng lên tầm nghệ thuật.

• Hầu hết các món ăn Nhật Bản đều được chế biến theo triết lý “tam ngũ”, gồm ngũ pháp, ngũ sắc và ngũ vị.
• Ngũ pháp: gồm 5 phương pháp chế biến là chiên, hấp, nướng, ninh và sống
• Ngũ sắc : gồm 4 màu là đỏ, đen , trắng, xanh, vàng. Năm màu sắc này được xem là tượng trưng của 5 hành Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.
• Ngũ vị: gồm chua, cay, mặn, ngọt, đắng.

Điều tạo nên sự khác biệt của ẩm thực Nhật Bản với các quốc gia khác đó là hương vị tinh khiết trong các món ăn như đậu nành, rong biển, cá, rau của và gạo. Những món ăn được đầu bếp sắp xếp tinh tế, đầy khéo léo với sự hài hòa giữa màu –  mùi – vị.

2.2 Sự giao thoa của nhiều nền ẩm thực

Nhắc đến ẩm thực Nhật Bản, người ta nhắc đến sự cầu kỳ trong chế biến lẫn bày trí mỗi món ăn. Sự nổi bật này được hình thành từ sự pha trộn một cách tinh tế và hài hòa giữa món ăn Nhật và Trung Quốc, phương Tây…cùng nhiều quốc gia khác trên thế giới.

Bữa cơm Nhật Bản truyền thống bao gồm có cơm, canh và món ăn chính bao gồm thịt, cá và rau. Trẻ em Nhật rất thích những món ăn phương Tây như hamburger, xúc xích hơn những món truyền thống, vì thế, các món ăn tại nhà hàng thường thay đổi để phù hợp với khẩu vị của chúng.

2.3 Món ăn đủ dinh dưỡng và mang đặc trưng theo mùa

Các món ăn Nhật thường ít calo nhưng vẫn đảm bảo đủ dinh dưỡng. Chế độ dinh dưỡng chuẩn ẩm thực Nhật được gọi là “ichi ju san sai”, nghĩa là “1 súp, 3 món, ăn với cơm”. Chế độ này được đặt ra từ thời võ sĩ Muromachi. Trong ẩm thực Nhật Bản, bữa ăn không thể thiếu đậu nành và các thực phẩm được chế biến từ đậu nành, hải sản và rau củ…

Ẩm thực Nhật Bản đa dạng và có sự phân hóa theo mùa, phù hợp với khí hậu và thời tiết đặc trưng.

Vào mùa xuân, người Nhật ăn các món cá shirou và bánh sakura, mùa hè họ sẽ ăn những món mát để giảm nhiệt như cá tím nướng, mì lạnh, tào phớ hay đậu edamame…

Sang mùa thu, người Nhật hay ăn khoai lang nướng, món tempura tẩm bột chiên và bánh namagashi. Mùa đông, họ thích ăn lẩu, canh oden và các loại quýt.

2.4 Món ăn giàu ý nghĩa văn hóa

Đây cũng là đặc trưng của ẩm thực Nhật Bản, thể hiện sự tinh tế của người dân xứ Phù Tang. Với người Nhật, mỗi món ăn đều mang một ý nghĩa đặc biệt, như một lời chúc tốt lành gửi đến thực khách thưởng thức.

• Món đậu phụ – chúc về sức khỏe
• Món sushi cá biển – chúc thịnh vượng và sung túc
• Món Tempura hay các món tôm – chúc trường thọ
• Món trứng cá tuyết nước – chúc gia đình đông vui
• Chúc tuổi thọ – rượu sake

2.5 Quy cách phục vụ món ăn Nhật Bản

Khi thưởng thức ẩm thực Nhật Bản, các món ăn thường được sắp xếp và phục vụ theo trình tự:

• Món khai vị với sashimi gồm mực, cá hồi sống, tôm, sò…được thái lát mỏng và xếp trên khay gỗ.
• Món súp miso
• Món chiên hoặc nướng
• Hải sản là sushi ăn kèm với rau dưa
• Một bát cơm gohan.

2.6 Văn hóa trên bàn ăn và quy tắc thưởng thức

Người dân của “đất nước mặt trời mọc” cũng rất đề cao văn hóa cũng như tính quy chuẩn trong các bữa ăn.

Trước khi ăn, họ sử dụng “Itadakimasu” có nghĩa là “xin mời” hoặc xin phép.

Sau khi ăn, họ sử dụng “Gochiso sama deshita” có nghĩa là “cảm ơn vì món ăn ngon”.

Khi rót sake thì phải rót cho người khác trước, đến khi dốc cạn chai thì mới rót đến mình. Họ cũng thường dùng bia hay rượu shochu trong bữa ăn.

Người Nhật thường ưa sử dụng những loại bát đĩa nhiều hoa văn và màu sắc, chất liệu chủ yếu là gốm cổ và sơn mài.

Bên cạnh văn hóa bản ăn là những quy tắc thưởng thức món ăn. Quy tắc này được bắt nguồn từ đạo Phật, gồm:

• Cần phải biết ơn và kính trọng công sức của người đã nuôi trồng thực phẩm và chế biến ra những món ăn đó,
• Phải ngồi vào bàn ăn với một tâm thái bình an
• Làm những việc có ích, xứng đáng với việc thưởng thức những món ăn đó.
• Bên cạnh việc nuôi dưỡng cơ thể, hãy học cách nuôi dưỡng tinh thần qua những món ăn.
• Duy trì tinh thần vui vẻ và thoải mái.

3. Du lịch ẩm thực Nhật Bản

Một khi có cơ hội đặt chân đến đất nước mặt trời mọc, bạn không nên bỏ lỡ việc khám phá nền ẩm thực Nhật Bản. Có thể thời gian đi du lịch của các bạn không có nhiều nên việc tìm kiếm những địa chỉ điểm có những món ăn độc đáo là điều khó khăn. Để các bạn có thể tiết kiệm thời gian chúng tôi sẽ liệt kê những điểm độc đáo khi du lịch ẩm thực Nhật Bản

3.1 Căn bếp của quốc gia – Osaka

Mỗi địa phương của Nhật đều có những món ăn độc đáo mang đậm hương vị đặc trưng của địa phương. Người Nhật vốn có câu nói nổi tiếng “Nếu muốn ngắn kimono thì đến Kyoto, còn muốn ăn ngon thì đến Osaka”. Như vậy hẳn bạn cũng đã hình dung được người Nhật muốn gợi ý cho bạn điều gì rồi phải không?.

Khi đến với Osaka bạn sẽ được thưởng thức những món ăn với hương vị độc đáo như:

• Okonomiyaki – Bánh xèo Nhật Bản
• Takoyaki – Bạch tuộc nướng
• Mì Udon Osaka

3.2 Kyoto – Nơi nghệ thuật ẩm thực đạt đến đỉnh cao

Ngoài việc chế biến những món ăn với hương vị độc đáo và tinh tế thì việc quan trọng tiếp theo chính là cách thức trình bày món ăn đó. Với người Nhật sự tỉ mỉ, cẩn thận và khéo léo được họ sử dụng một cách tài tình khi trang trí những món ăn thông thường.

Đến với Kyoto các bạn sẽ được thưởng thức món Sushi kiểu Kyoto (cá thu ngâm cuộn cơm và quấn trong rong biển). Món Đậu phụ được làm từ nguồn nước sạch tinh khiết. Kyo kaiseki (Món ăn sử dụng nguyên liệu theo mùa và những hương liệu đặc biệt)

3.3 Nagoya – Lưu giữ hương vị truyền thống của ẩm thực Nhật Bản

Việc lưu giữ được những hương vị truyền thống cho các món ăn đã tạo nên sự độc đáo riêng biệt cho Nagoya. Khi đặt chân đến đây bạn sẽ được thưởng thức những món ăn độc đáo và thú vị như:

• Hitsumabushi – lươn nướng: Những chú lươn lớn nhất được nướng thơm phức đặt trên bát cơm để du khách thưởng thức ngay khi còn nóng như vậy sẽ cảm nhận được hương vị thơm ngon của lươn
• Tebasaki – cánh gà rán: Món ăn khá thân thuộc đối với mỗi người, và có nhiều cách thức chế biến khác nhau, tuy nhiên tại Nagoya thì cánh gà không được rán với bột mà thay vào đó chúng sẽ được chiên giòn, mặn và cay.
• Misokatsu: Món ăn từ thịt lợn, những miếng thịt được chiên giòn ăn cùng với cải bắp cũng được chiên giòn và cơm trắng.
• Miso Nikomi Udon – mỳ khoai tây. Món mỳ nóng hổi với nguyên liệu gồm hành lá, gà, nấm, trứng, những sợi mỳ được làm từ khoai tây…

Xem thêm: Món ăn Nhật Bản được ưa chuộng hiện nay

Trên đây là những nét đặc trưng độc đáo của ẩm thực Nhật Bản truyền thống. Sự cầu kỳ trong cách chế biến và những chuẩn mực trong cách thưởng thức đã nâng những món ăn thành nghệ thuật ẩm thực. Nếu có dịp đến với đất nước Phù Tang, đừng bỏ qua cơ hội thưởng thức và trải nghiệm các món ăn độc đáo của quốc gia này.