Món Osechi và ý nghĩa đặc biệt trong ngày Tết cổ truyền của Nhật

Nếu Tết cổ truyền Việt được gợi nhớ với bánh chưng xanh thì nhắc đến ngày Tết Nhật Bản, không thể không nhắc đến Osechi. Đây là món ăn truyền thống của mọi gia đình Nhật vào ngày tết, chưa đựng giá trị tinh thần của “đất nước hoa anh đào” với những ý nghĩa tốt đẹp cho ngày đầu năm mới.

1. Hiểu đúng về món Osechi – Osechi là gì?

Osechi là bữa ăn mừng Tết Nhật Bản. Truyền thống này được khởi đầu từ thời Heian (794-1185). Sự khác biệt của Osechi so với những món ăn bình thường là nó được phục vụ trong chiếc hộp đặc biệt, gọi là Juukako.

Thực chất, ý nghĩa gốc của Osechi là món ăn giúp cho những người nội trợ gặp may mắn trong những ngày đầu năm mới. Osechi có khoảng vài chục món ăn làm theo thực đơn ngày Tết rất cầu kỳ bày trong một cái hộp nhiều tầng gọi là Jubako.

Yếu tố tạo nên sự đặc biệt của Osechi là mặc dù trải qua nhiều thế kỷ, các món ăn vẫn không có sự thay đổi. Tuy vậy, tùy từng vùng, số lượng các món của Osechi sẽ sắp xếp khác nhau để phù hợp với truyền thống của từng địa phương.

Vị của các món Osechi rất đặc biệt vì đủ cả vị mặn, ngọt và được bảo quản trong tủ lạnh để sử dụng trong 3 ngày Tết.

Tham khảo một số loại gia vị đặc trưng của người Nhật :

• Súp Miso – “mảnh ghép” không thể thiếu của ẩm thực xứ anh đào
• Wasabi là gì? Wasabi có phải mù tạt hay không?

1.1 Món Osechi của Nhật Bản có từ bao giờ?

Theo nguyên gốc, từ Osechi được gọi là o-sechi nghĩa là một mùa hoặc một dịp đặc biệt. Tết Nhật Bản là một trong năm dịp lễ hội ở triều đình Kyoto. Từ truyền thống, trong suốt ba ngày đầu năm mới, phải nấu và dùng những món ăn tốt cho sức khỏe. Các món ăn này sẽ được nấu trước Tết vì trong Tết phụ nữ sẽ không nấu nướng.

1.2 Món Osechi được phục vụ như thế nào?

Như đã trình bày ở trên, điểm khác biệt trong món ăn ngày Tết của Nhật với những món ăn thông thường là nó được đựng trong một chiếc hộp, gọi là Juukako.

Không chỉ là việc sắp xếp món ăn một cách tự nhiên, việc bài trí các món ăn cũng có những “quy chuẩn” nhất định. Cụ thể:

Ichi no Ju: khay đầu tiên của Osechi bao gồm những món ăn mang ý nghĩa tốt lành như  Kuromame (đậu đen bung), Kazunoko (trứng cá trích muối), Tazukuri (cá sấy)… thay cho lời chúc năm mới.

Ni no Ju: những món ăn trong khay này thường có vị ngọt dịu như Kobumaki (rong biển cuộn), Kurikinton (bánh làm từ hạt dẻ), Datemaki (trứng cuộn)…

San no Ju: món chính của khay này là đồ nướng với nguyên liệu hải sản như tôm, cá, mực… tượng trưng cho ý nghĩa “Niềm hạnh phúc từ biển”.

Yo no Ju: bao gồm những món kho từ nguyên liệu rau củ như hạt sen, củ sen, nấm, cà rốt,… tượng trưng cho ý nghĩa “Niềm hạnh phúc từ núi”.

Nếu bạn yêu thích ẩm thực Nhật Bản có thể tham khảo các món ngon hấp dẫn như:

• Omurice – Review quán cơm trứng cuộn kiểu Nhật ngon tại Tokyo
• Lẩu Oden – Món ăn đặc trưng cho tính cách người Nhật
• Wagashi – Món “mĩ thực” đầy tinh tế của Nhật Bản

2. Tìm hiểu ý nghĩa đằng sau món ăn Osechi

Có thể thấy, món ăn được phục vụ trong dịp Osechi khá đa dạng, tuy nhiên, chúng đều mang ý nghĩa chung là cầu chúc những điều tốt đẹp trong năm mới. Dưới đây là ý nghĩa của những món cơ bản trong Osechi. Cụ thể:

2.1 Datemaki: Học vấn

Món ăn này có kiểu dáng tương tự như trứng chiên cuộn của Nhật, xong điểm khác biệt ở đây chính là hương vị. Datemaki là loại trứng cuộn ngọt, được trộn với một nguyên liệu là hanpen – bánh cá nên trông mịn và mượt hơn món trứng cuộn thông thường.

Món ăn này được liên tưởng đến việc cuộn những tài liệu quan trọng hay tranh vẽ vì trông nó khá giống với những cuộn giấy, vì thế, nó được xem là đại diện cho mong ước phát triển văn hóa và học vấn.

2.2 Kohaku Kamaboko: Mặt trời mọc

Kamaboko là món sốt cá luộc, thường được trình bày kết hợp màu đỏ và trắng. Trong đó, màu đỏ được tin là giúp ngăn những linh hồn độc ác và màu trắng đại diện cho sự trong sáng. Thêm đó, hình kamaboko – nhìn tương tự như hình mặt trời mọc lúc bình minh – vì thế, món ăn này đại diện cho bình minh đầu tiên của năm mới.

2.3 Kuri- kinton: Sự thịnh vượng

Kuri kinton có nghĩa đen là “bánh bao ngọt được làm từ hạt dẻ”. Món ăn này có màu vàng kim, được xem là đại diện cho một năm mới sung túc và thịnh vượng. Nếu là lần đầu tiên thưởng thức thì bạn sẽ thấy khá khó ăn vì nó rất dẻo.

2.4 Kobumaki: Hạnh phúc

Trong tiếng Nhật, từ “kobu” đồng âm với “yorokobu”, có nghĩa là niềm vui và hạnh phúc. Kobu cũng đại diện cho nhiều con cháu.

2.5 Kazunoko: Con đàn cháu đống

Kazunoko là trứng cá trích. Trong đó, “Kazu” có nghĩa là số và “ko” có nghĩa là con cháu. Chính vì thế, kazunoko đại diện cho mong ước con cháu đầy đàn.

Thêm một lý do khác là món trứng cá trích này thường được sử dụng cho osechi ryori, vì cá trích được gọi là “nishin” trong tiếng Nhật, tuy nhiên nếu viết kanji khác, nó sẽ trở thành“子生,”, nghĩa là cha mẹ.

2.6 Ebi: Trường thọ

Khi nấu chín một con tôm, bạn sẽ thấy phần lưng gù, càng và râu của nó trông như một bộ râu dài. Chính vì vậy, Ebi trong món ăn ngày Tết Nhật thể hiện cho nguyện vọng sống lâu, cho đến khi lưng gù và râu dài.

2.7 Kuromame: Sức khỏe

Theo Đạo Lão, màu đen sử dụng để chống lại các thế lực độc ác. Thêm đó, bởi từ “mame” có nghĩa là sức khỏe tốt và sức mạnh trong tiếng Nhật, kuromame (đậu đen) đại diện cho mong ước sống và làm việc khỏe mạnh trong suốt năm tới.

2.8 Tatsukuri : Sự bội thu

Dịch sát nghĩa thì tamatsukuri có nghĩa là cánh đồng lúa. Vậy tại sao cá hộp lại liên quan đến thóc và nông nghiệp? Điều này được lý giải là do trước đây, nông dân Nhật sử dụng cá khô như là phân bón cho cánh đồng lúa của họ. Nói cách khác, gomame, có nghĩa đen là “50.000 hạt thóc” và ý nghĩa xuất phát từ việc phân bón cá đã cho vụ mùa bội thu.

2.9 Kikuka-kabu: sự chúc mừng và thăng tiến

Kabu – hay củ cải trắng, được trình bày dưới hình bông hoa cúc – kiku. Hoa cúc là quốc hoa của Nhật Bản và thường đi kèm với các lễ hội và lễ mừng truyền thống Niềm tin xuất phát từ Trung Quốc cho rằng hoa cúc sẽ xua đi những yếu tố độc ác và giúp bạn sống lâu hơn.

2.10 Tai: Sự thuận lợi

Tai- cá diêu hồng, là một loại cá để ăn mừng tại Nhật Bản. Về mặt chơi chữ, nó xuất phát từ từ medetai, nghĩa là “chúc mừng”. Món ăn này được sử dụng khi một đứa trẻ chào đời hay tại tiệc cưới với hy vọng sự sung túc và hạnh phúc.

Là món ăn đặc biệt của Nhật ngày đầu năm mới, Osechi mang đậm giá trị tinh thần và là đại diện cho văn hóa truyền thống của người dân xứ Phù Tang. Nếu một lần được đón năm mới tại đất nước này, đừng quên thưởng thức những món Osechi để cầu mong may mắn và thuận lợi nhé!